هنر معرق کاری چیست؟ چه ابزاری نیاز دارد و طی چه مراحلی انجام می‌شود؟

هنر معرق کاری چیست؟

معرق کاری به معنای وصله‌ کردن چیزی در کنار یکدیگر است. معرق کاری از دیرباز در ایران زمین، به منظور زیباتر کردن اشیا و لوازم مختلف انجام می‌شده است، اما از آنجا که چوب، آسان‌ترین و در دسترس‌ترین متریالی بوده است که در دسترس مردمان بوده است، معرق کاری بر روی چوب، به عالی‌ترین مرحله و بلوغ خود رسیده است و توانسته اوج قله‌های هنر را بپیماید. معرق کاری ، این هنر ارزشمند و نفیس ایرانی، در کنار زیبایی‌های چشم‌نوازی که دارد، چندان هم سخت و ناممکن نمی‌نُماید و شما با یادگیری مهارت‌های آن و انجام تمرین‌های مکرر، می‌توانید طرح‌های معرق کاری شده‌ی زیبایی را برای خود بسازید و از زیبایی دست‌سازه‌های خود لذت ببرید. در این محتوا از وب‌سایت آکس چوب ، ضمن معرفی اجمالی هنر معرق کاری ، مراحل انجام آن را نیز برای شما شرح می‌دهیم. در ادامه همراه ما باشید:

معرق کاری به چه معناست ؟

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، معرق کاری به معنای وصله‌ کردن تکه‌های یک چیز است که می‌تواند شامل، چوب، فلز، سنگ، کاشی و حتی پارچه باشد. معرق کاری از هنر‌های بومی و نفیس مشرق زمین و ایرانیان است که توانسته قطعات چوبی بی‌جان را، این چنین زیبا و نفیس، جان ببخشد و روح هنر را در آن بدمد.

هنر معرق کاری ، از همان ابتدای پیدایش، جنبه‌ی زیباشناختی داشته و نیاکان هنر دوست و علاقمند به هنر و زیبایی ما، ترجیح می‌دادند از وسایل و لوازم زیبا و چشم‌نواز معرق کاری شده به جای لوازم ساده استفاده کنند و این گونه بوده است که هنر معرق کاری ، پا به عرصه‌ی وجود نهاده است.

معرق کاری ، هنر استفاده از چو‌ب‌های رنگی است!

در هنر معرق کاری ، ما به چوب‌های مختلف که دارای رگه‌ها و رنگ‌های مختلف و متنوع هستند نیاز داریم. در اصل، با استفاده از چوب‌هایی که دارای اختلاف رنگ و تنوع هستند، طرح‌هایی زیبا و چشم‌نواز خلق می‌شود. یک اثر معرق کاری شده، هر چه دارای تنوع رنگی بیشتری باشد، یعنی از چوب‌های مختلفی با رنگ‌های متفاوت تشکیل شده باشد، زیبایی بیشتری داشته و ارزشمندتر خواهد بود.

خصوصیات چوبی که در معرق کاری مورد نیاز است!

بدیهی است چوبی که در هنر معرق کاری کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد، در زیبایی و استحکام آن نقش دارد. هر چه دوام و استحکام چوب بیشتر باشد، طبیعتا ارزش اثر هنری را افزایش خواهد داد و کیفیت آن را ارتقاء می‌دهد.

• در انتخاب چوب معرق باید دقت نمایید که چوب بسیار مستحکم باشد. به عنوان مثال، چوب درخت گلابی، چوب مناسبی برای انجام هنر معرق کاری است.
• چوبی که برای معرق کاری انتخاب می‌کنید، باید کاملا خشک شده باشد، چوب‌های تر که تازه از درخت جدا شده‌اند، به زودی ترک می‌خورند و برای معرق کاری مناسب نیستند.
• چوبی که انتخاب می‌کنید باید قابلیت اره شدن و رنده شدن را داشته باشد.
• از چوب‌هایی استفاده کنید که دارای رگه‌های طبیعی زیبا هستند تا یک اثر زیبا و منحصر بفرد را برای شما ایجاد کنند.
• چوب‌هایی که در بافت خود گره و زدگی دارند مناسب کار معرق کاری نیستند.

مراحل اجرای هنر معرق کاری :

معرق کاری مانند همه‌ی آثار هنری، دارای مراحلی است که هر کدام از آن‌ها باید در نهایت دقت و توجه انجام شوند. هنر معرق کاری ، در عین حال که کاری دشوار نیست، اما نیاز به تمرین و مهارت کافی دارد و چنانچه با دقت و توجه کافی انجام نشود، نتیجه‌ی پایانی رضایت‌بخش نخواهد بود.

• انتخاب طرح یا مدل:

قبل از هر چیز، باید طرح مورد نظر خود را انتخاب کنید. طرح معرق می‌تواند شامل درختان، گل و بلبل، طبیعت، حیوانات، انسان، طرح‌های اسلیمی، آواز ماه، خط نستعلیق یا هر چیز دیگری باشد.

• تهیه‌ی الگو:

برای انجام معرق کاری ، لازم است طرحی را که انتخاب کرده‌ایم به صورت الگویی در آوریم.  برای این کار، طرح را روی یک تخته سه‌لایی می‌چسبانیم. تخته‌ سه‌لایی باید به اندازه‌ی ابعاد طرح باشد.

• خرد کردن الگو :

مرحله‌ی بعدی به خرد کردن مدل و طرح اختصاص دارد. در این مرحله، مدل را بر روی چوب دیگری، به وسیله‌ی میخِ سایه، متصل می‌کنیم. میخ سایه، میخ‌های کوچک مخروطی شکل هستند که باعث می‌شوند قطعات چوبی در کنار یکدیگر فیکس شوند و ثابت بمانند.

الگو بعد از قرار گیری بر روی تخته‌ سه لایی باید خرد شود تا بتوان آن را بر روی چوب‌های مختلف نصب کرد و سپس آن را برش داد. الگو باید به اندازه‌‌ای خرد شود که قابل گردش در کمان اره باشد و نباید به قطعات خیلی کوچک تقسیم شود، زیرا کار را برای انجام معرق کاری با دشواری مواجه خواهد کرد. به بیانی دیگر، الگو باید در قسمت‌هایی به قطعات کوچک‌تر تقسیم شود که خطوط اصلی باشند، نه خطوط کوچک و حاشیه‌ی نقشه‌های ظریف.

• اتصال الگو بر روی چوب برای انجام معرق کاری :

پس انتخاب چوب مناسب با توجه به خصوصیاتی که گفته شد، لازم است الگو را بر روی چوب نصب کنیم و دست به کار شویم! نصب الگو بر روی چوب، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم:

• استفاده از چسب چوب : در این روش الگو را به وسیله‌ی چند نقطه آغشته به چسب چوب، به سطح چوب می‌‌چسبانیم و بعد از خشک شدن، اقدام به بریدن و معرق کاری می‌کنیم.
• استفاده از چسب دو رو : چسب دو رو ، همانطور که از اسمش پیداست نوعی چسب که از دو طرف، دارای قدرت چسبندگی است و بین الگو و چوب قرار می‌گیرد.
• استفاده از چسب فوری : در این روش نیز الگو را به وسیله‌ی چند نقطه‌ای که آغشته به چسب شده به چوب می‌چسبانیم. استفاده از چسب فوری در کار معرق ، چندان متداول نیست و معمولا زمانی انجام می‌شود که چسب‌های دیگر یا میخ سایه در اختیار نباشد.
• استفاده از میخ سایه : در این روش، الگو به وسیله‌ی چند میخ سایه به چوب ثابت می‌شود. تعداد میخ‌ها بستگی به مقیاس بزرگی و کوچکی الگو دارد.
• برش دادن الگو و انجام معرق کاری :پس از آنکه الگو بر روی چوب متصل شد، می‌توان برش‌کاری را شروع کرد. برش کاری باید در نهایت دقت و ظرافت انجام گیرد. دقت داشته باشید از هر الگو، نمی‌توانید به تعداد مکرر استفاده کنید، زیرا در انجام هر بار برش‌کاری، مقداری از چوب سه‌لایی نیز کاسته و اره می‌شود و اگر از الگو بیش از یکی دو بار استفاده کنید، نتیجه‌ی کار، چندان باکیفیت و زیبا از کار در نخواهد آمد. بعد از انجام برش‌کاری، الگو را از چوب جدا کنید.

در حین جدا کردن الگو از چوب، دقت کافی به خرج دهید. در این مرحله، متوجه خواهید شد که اگر الگو را با چسب زیاد و یا ضخیم به چوب چسبانده باشید، کار شما برای جدا کردن چوب دشوار خواهد شد. همچنین اگر الگو را کج یا ناراست بریده باشید، چوب معرق کاری شده نیز کج خواهد بود. بنابراین تهیه‌ی الگو، مرحله‌ی دشوار و حساسی در معرق کاری خواهد بود و هر گونه اشتباه در این مرحله، ممکن است به بهای هدر رفتن زحمات شما منجر شود.

• چسباندن قطعات معرق شده بر روی زمینه‌ی کار

هنگامی که تمام قطعات برش داده شد، لازم است قطعات معرق کاری شده بر روی یک زمینه، در جای خود چسبانده و فیکس شوند که این کار به وسیله‌ی چسب چوب انجام می‌شود. برای این کار، به اندازه‌ی کافی، زیر قطعات را چسب چوب بزنید و بر روی زمینه و در جای مناسب آن بچسبانید تا کاملا بچسبند.

• پرس کاری و پرداخت :

بعد از چسباندن تمام قطعات معرق کاری شده کنار هم، فواصل بین قطعات چوب به وسیله‌ نوعی خمیر پر می‌شود تا کار به صورت یکپارچه دیده شود. سپس اثر هنری، سمباده زده می‌شود، پرس و پرداخت می‌شود.

اثر معرق کاری شده، لازم است توسط جلا دهنده پرداخت شود تا در وهله‌ی اول، زیبایی آن حفظ شود و در ثانی، چوب از گزند فرسایش به وسیله‌ی هوا و گرد و خاک در امان بماند و در مرحله‌ی بعد، نحوه‌ی تمیز کاری آن آسان باشد.

پرداخت اثر معرق کاری شده، باعث دوام و ماندگاری آن می‌شود و آن را از گزند گذر زمان حفظ می‌نماید.

برای انجام معرق کاری ، به چه ابزاری نیاز داریم؟

برای انجام طرح‌های معرق ، ما به ابزارهای خاصی نیاز داریم که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اره دست
• اره چوب بر
• اره فلز
• کمان اره
• رنده دستی
• پرس دستی
• تیزک
• چکش و میخ
• پیشکار
• سوهان تخت
• سوهان چوب ساب
• نفت
• گاز انبر
• لیسه
• ماشین پرداخت
• مته دستی
• و چند ابزار دیگر که بسته به نوع کار ممکن است متفاوت باشند.

سخن پایانی :

معرق کاری ، علاوه بر اینکه یک صنعت و هنر محسوب می‌شود، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای نیز در دکوراسیون خانه و آشپزخانه شما نیز داشته باشد. امروزه در چیدمان‌های سبک کلاسیک که از چوب طبیعی به عنوان متریال اصلی استفاده می‌شود، از طرح‌های منبت و معرق ، در دکوراسیون منزل و حتی آشپزخانه استفاده می‌شود.این هنر به اندازه هنر منبت مورد علاقه ایرانیان است

آکس چوب پیشرو در صنعت تولید کابینت آشپزخانه و دکوراسیون منزل ، از همراهی شما با این محتوا سپاسگزار است. امیدواریم خواندن این مقاله برایتان سودمند واقع شده باشد.