مشبک کاری چیست و انواع آن کدام است؟ انواع مشبک کاری از نظر نحوه‌ی ساخت

پنجره‌های زیبا با تلالوء نورهای رنگی که بر روی فرش‌ می‌تابد، یکی از زیباترین تصاویری است که احتمالا آن‌ را بارها و بارها دیده‌اید. این زیبایی منحصر بفرد و جذاب، بخشی از هنر مشبک کاری است که قدمتی چند صد ساله در ایران دارد. نمونه‌های عالی مشبک کاری، در خانه‌های باستانی و خانه باغ‌های سنتی موجود در شهرهای مختلف ایرانی موجود است که از برخی از آن‌ها به عنوان موزه استفاد می‌‌شود و اهالی ذوق و هنر را از داخل و خارج ایران به سمت خو می‌کشاند. در این محتوا از وب‌سایت آکس چوب ، قصد داریم به معرفی هنر ارزشمند  مشبک کاری بپردازیم و انواع آن را به شما معرفی کنیم. امیدواریم خواندن این محتوا برایتان مفید و جذاب باشد. خواهشمندیم تا انتهای این محتوا با ما همراه باشید:

مشبک کاری چیست ؟

مشبک کاری ، نوعی هنر اصیل و زیبای ایرانی است و به طور عمده در ساخت درب و پنجره‌های چوبی و قدیمی‌ کاربرد داشته است. با استفاده از درب و پنجره‌های مشبک، نور و هوا، به سهولت به داخل خانه وارد می‌شود و تهویه هوا انجام می گیرد. در واقع، نیاکان ما با استفاده ازین روش، هم زیبایی را به منازل خود  مهیمان کرده و هنر و اصالت خود را به رخ جهانیان می‌کشاندند و هم به روشی هوشمندانه و منطبق بر زمان خود، فضا و محیط داخلی زندگی خود را تهویه و نوردهی می‌نمودند.

درب‌ها و پنجره‌های مشبک، عمدتا به وسیله‌ی شیشه‌های رنگی، مزین می‌شدند که این کار، باعث می‌شد که نور به شکل زیبایی به درون خانه بتابد و فضای زیبا و بسیار شکیلی را ایجاد نماید. همچین مانع عبور سرما وگرما از نیز می شد.

نمونه‌های عالی درب و پنجره‌های مشبک شده، در خانه‌های قدیمی و سنتی که امروزه از آن‌ها به عنوان موزه‌‌ استفاده می‌شود، .قابل مشاهده است

مشبک چگونه شکل گرفت؟

اگر بخواهیم بررسی کنیم که مشبک کاری چگونه شکل گرفته است، هیچ دلیلی نداریم جز آنکه بگوییم انسان‌های گذشته و با ذوق، پس از آن که چوب و سایر متریال را به عنوان ماده‌ای  قابل استفاده برای ساخت وسایل مورد نیاز زندگی شناختند، تصمیم گرفتند، ذوق و هنر نهفته در ذات ایرانی را با آن ترکیب کنند و اشکالی چنان چشمگیر چون درب و پنجره‌های مشبک‌ کاری شده بسازند.

با ساخت درب و پنجره‌های مشبک کاری شده، هوا به شکل مطبوعی و نور به شکل زیبایی به درون خانه راه می‌یافت و این همان چیزی بود که نیاز مردم را به عالی‌ترین شکل ممکن رفع می‌نمود.

البته شکل ابتدایی و آغازین مشبک ، طبیعتا مانند آنچه امروزه مشاهده می‌کنیم، نبوده است. در ابتدا، هدف اصلی تنها، عبور نور و هوا به درون خانه بود تا بتوان از نم‌زدگی، رطوبت، گرما و تاریکی جلوگیری کرد. اما در زمانی کوتاه، انسان با ذوق، هنر را با نیاز و احتیاج ترکیب کرد و توانست در عین کارایی، زیبایی را نیز به حد اعلاء آن برساند.

پس از آن، با پیشرفت تجهیزات و ابزار کار و البته خلاقیت بشر، هنر مشبک ، رفته رفته شکل هنری‌تر و تکامل یافته‌‌تری به خود گرفت و به شکلی که امروزه مشاهده می‌کنیم در آمد، که گاهی انسان امروزی، مدهوش زیبایی منحصر بفرد آن می‌شود.

مشبک کاری در لغت به چه معناست؟

دهخدا در لغت‌نامه معروف خود، مشبک کاری را پنجره پنجره یا چشمه چشمه ساختن چیزی معنا می‌کند. طبق تعریف و همانطور که از واژه‌ی مشبک بر می‌آید، مشبک کاری، به آن معنی است که سطحی را که به دلیل انعطاف پذیری مناسب چوب، عمدتا چوب می‌باشد را به صورت شبکه شبکه  در آورده، به طوری که بتوان نمای بیرون را از داخل مشاهده کرد و هوا و نور نیز به راحتی از آن جریان داشته باشد.

البته مشبک کاری، تنها بر  روی چوب انجام نمی‌شود و هر آنچه که به صورت شبکه شبکه ساخته شود، مشبک نامیده می‌شود. اما مشبک بر روی چوب ، شکل بسیار رایج و عمده‌ی این هنر ارزشمند است.

انواع مشبک کاری:

مشبک کاری، فارغ از متریالی که در ساخت آن کاربرد دارد و تنها از نظر نحوه‌ی ساخت، به دو نوع تقسیم می‌شود:

• مشبک کاری کامل :

این نوع مشبک کاری به صورت یکپارچه بر روی چوب یا هر سطح دیگری انجام می‌شود. سطح کار، که عمدتا چوب است، به طور کامل و یکپارچه است و هنرمند به وسیله‌ی اره مویی، درون سطح را به شکل مشبک و شبکه شبکه، از هم جدا می‌کند. طبیعتا این نوع مشبک کاری ، به دلیل این که سطح کار به شکل یک پارچه است، دشواری‌های خاص خودش را دارد و عموما هنرمندان با تجربه و متخصص آن را انجام می‌دهند. بدیهی است هر نوع اشتباه در این نوع از مشبک کاری، چنانچه فاحش باشد ممکن است به خراب شدن کل کار بینجامد، بنابراین دقت و تجربه استادکار، نقش مهمی را در آن ایفا می‌کند.

• مشبک کاری منفصل :

چنانچه طرح‌های مشبک کاری شده، به صورت منفصل و جداگانه باشد و به وسیله‌ی اتصالات به یکدیگر متصل شده باشند، مشبک کاری ، از نوع منفصل خواهد بود. این نوع از مشبک کاری ، نسبت به نوع کامل، ساده‌تر بوده و امکان رفع اشتباه و خطا در آن بیشتر وجود دارد. نام دیگر مشبک کاری منفصل ، مشبک کاری جدا جدا،  نیز می‌باشد.

مشبک کاری بر روی چه زمینه‌ها یا سطوحی انجام می‌شود؟

مشبک بر روی چوب ، نوع معروف‌تر و شناخته‌شده تر مشبک کاری است و همه‌ی ما، انواع مختلف آن را دیده‌ایم. اما مشبک کاری، علاوه بر چوب، بر روی سطح‌های زمینه‌ای دیگری مانند، سنگ، فلزات مناسب، چرم، استخوان حیوان، پلاستیک و انواع دیگر سطوح که مناسب برای مشبک کاری باشند، نیز انجام می‌شود.

• مشبک کاری چوب‌

مشبک کاری بر روی چوب ، به دلیل قابل دسترس بودن چوب و همچنین ارزان‌تر بودن این متریال، نسبت به انواع دیگر، بیشتر رایج است. همچنین، چوب این قابلیت را دارد که راحت‌تر از سطوحی مانند فلزات، شکل می‌پذیرد.

• مشبک کاری چرم

مشبک کاری بر روی چرم، امروزه از اقبال زیادی نزد هنر دوستان برخوردار است و طرفدارن بسیاری دارد. ازین هنر برای تزئین لوازم و وسایل چرمی استفاده می‌شود.

• مشبک کاری فلزات 

مشبک کاری بر روی فلز ، همانند مشبک بر روی چوب، قدمتی دیرین دارد و به دلیل سختی کار و گران بودن فلزات و آلیاژهایی، مانند برنج، برنز، مس و یا انواع دیگر، مشبک کاری فلزات ، قیمت بیشتری دارد.

از آنجا که امروزه، هنر و دست‌سازه‌های قدیمی و زیبا، مورد استقبال و توجه بیشتری قرار دارند، از هنر مشبک، در ساخت جواهرات و زیورآلات نیز استفاده می‌شود.

• مشبک کاری سنگ 

مشبک کاری بر روی سنگ ، نوع دیگری از مشبک کاری است که به دلیل سختی کار، امروزه کمتر انجام می‌شود. این نوع از مشبک، بسیاری باستانی است و در گذشته بیشتر از امروزه مورد استفاده داشته است، اگر چه امروزه، هنر دوستان بیشتر به سازه‌های باستانی و کهن روی آورده و این گونه هنر‌ها، دوباره زنده می‌شوند.

اصولا مشبک را می‌توان بر روی هر متریال و هر نوع سطحی اجرا کرد، اما هر چه سطح مورد نظر برای این کار مناسب‌تر باشد، دوام و زیبایی کار بیشتر خواهد شد. به عنوان مثال، این هنر بر روی تخم پرندگانی مانند شتر مرغ، برگ گیاهان و سفال نیز انجام می‌شود، اما این گونه سطوح، بسیار آسیب‌پذیر بوده و ممکن است در اثر گذر زمان و یا برخورد ضربه، خراب شده و ارزش هنری خود را از دست بدهند. بنابراین انتخاب سطحی که از استحکان و دوام قابل قبولی برخوردار باشد در هنر مشبک از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کاربرد مشبک در دکوراسیون داخلی منزل:

همانطور که اشاره شد، کاربرد مشبک ، از ساخت درب و پنجره‌های چوبی گسترش یافته و پا به درون دکوراسیون داخلی منازل گذاشته است. با استفاده از سازه‌های مشبک، می‌توانید خانه‌ای با دکوراسیون سنتی و زیبا داشته باشید و مطمئن باشید که چشم هر بیننده‌ای از زیبایی آن محسور خواهد شد.در کناز این هنر منبت نیز به منزل و مخصوصا اشپزخانه شما جلوه ای زیبا می بخشد

مبلمان، میز‌های عسلی، میز ناهار خوری، سرویس خواب، آینه‌های مشبک کاری شده، شلف‌های دیواری، شمعدان‌، عودسوز، جاکفشی، میز تلویزیون، کت و نیمکت، انواع میزهای کاربردی، میز شطرنج و تخته نرد، میز ناهارخوری،کابینت آشپزخانه و بسیاری از لوازم کاربردی و تزئینی دیگر، امروزه با استفاده از هنر مشبک ، ساخته می‌شود که می‌توانند در عین زیبایی، کاربرد وسیعی نیز داشته باشند.

یکی از کاربردهای زیبا و چشم‌گیر هنر مشبک کاری، استفاده از آن در دکوراسیون آشپزخانه و کابینت‌ها ست. کابینت‌های چوبی مشبک شده، یکی از عالی‌ترین و زیباترین کابینت‌های چوبی است که می‌توانید آشپزخانه‌ی خود را به وسیله‌ی آن تزئین کنید و از حضور در چنین آشپزخانه‌ی زیبا و منحصر بفردی لذت ببرید. کابینت مشبک، شلف‌های مشبک، لوازم تزئینی مشبک، کابینت‌های بدون درب و بسیاری از سازه‌های چوبی دیگر، از جمله لوازمی هستند که می‌توانید در دکوراسیون آشپزخانه سنتی خود داشته باشید.

سخن پایانی :

در این محتوا سعی شد به طور مختصر، به معرفی هنر مشبک پرداخته شود و انواع آن و کاربرد آن به اختصار توضیح داده شود. امیدواریم خواندن این مقاله برایتان سودمند و مفید واقع شده باشد و بهره‌ی کافی را از مطالعه‌ی آن برده باشید.

در صورتی که تمایل داشتید از هنر مشبک در دکوراسیون داخلی منزل و آشپزخانه، استفاده نمایید، هنرمندان شرکت آکس چوب ، با کادری مجرب و دقتی کم‌نظیر و با استفاده از بهترین متریال، آماده‌ی هرگونه همکاری با شما می‌باشند.